Πόσο ασήμαντα μικροί είμαστε στο σύμπαν που ζούμε

Ακόμα κι ένα μικρό παιδάκι να ρωτήσεις πόσο μεγάλο είναι το σύμπαν, θα ανοίξει τα χέρια του διάπλατα σε μια προσπάθεια να σου δείξει. Όλοι έχουμε μια ιδέα, μια άποψη ή έστω μια σκέψη για την απεραντοσύνη του σύμπαντος που μας περικλείει. Άλλοι επηρεασμένοι από θρησκευτικά στεγανά κι άλλοι από αδιαφοριά για κάθε τι που δεν βλέπει το μάτι από την κουνιστή πολυθρόνα του μπαλκονιού τους. Το θέμα είναι πόσοι έχουν πραγματικά αναρωτηθεί για το μέγεθος του σύμπαντος.

Σε μία επίσκεψη πριν από έναν μήνα στο Αστεροσκοπείο Αθηνών που είχε οργανώσει ο ΟΤΕ και η Cosmote, ο αστρονόμος Νίκος Ματσόπουλος - την ώρα που όλοι βάζαμε το μάτι στο τηλεσκοπίου για να παρατηρήσουμε ένα αστέρι – έκανε την αναγωγή του μεγέθους της γης σε σχέση με το γνωστό σύμπαν. Και ξεκίνησε μια φιλοσοφική κουβέντα για το πόσο αξίζει να ασχολούμαστε με τα γήινα προβλήματά μας.

“Πέρασα σχεδόν όλη μου τη ζωή στο Αστεροσκοπείο, εδώ και στην Πεντέλη, κι αυτό που απέκτησα- σαν φιλοσοφία ζωής- είναι η δική μας ασημαντότητα μπροστά στην απεραντοσύνη του Σύμπαντος. Αυτό μου επιτρέπει να φιλοσοφώ και να δίνω σημασία σε πράγματα που έχουν αξία”.

Δανειζόμενος λοιπόν την δική του σκέψη είπα να κάνω αυτή την αναγωγή. Η οποία είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή μέσα από εικόνες.

Αυτή λοιπόν είναι η γη

Και αυτό είναι το ηλιακό μας σύστημα. Βλέπεις ήδη πόσο μικρή είναι η γη μέσα στο ηλιακό σύστημα ε; Ωραία. Συνεχίζουμε

Αυτή εδώ είναι η γειτονιά μας. Η γειτονιά με τα ηλιακά συστήματα που βρίσκονται “κοντά” στο δικό μας. Ένα από αυτά τα 45 ηλιακά συστήματα είμαστε κι εμείς.

Γεια σας παιδιά, αυτός είναι ο γαλαξίας μας. Milky way ο λεγόμενος. Βλέπεις ένα μικρό κόκκινο σημαδάκι στην φωτογραφία; Ε αυτοί είμαστε εμείς. Όχι η γη. Η γειτονιά που λέγαμε παραπάνω.

Και αυτό εδώ είναι το “τοπικό” γκρουπ γαλαξιών. Τοπικό σαν να λέμε το τοπικό λεωφορείο που ξεκινάει στην Β' Πλαζ της Βούλας περνάει από την πλατεία και φτάνει Πανόραμα.

Το Υπερσμήνος Γαλαξιών της Παρθένου εμπεριέχει και το δικό μας τοπικό γκρουπ γαλαξιών.

Περνάμε στα τοπικά Υπερσμήνη Γαλαξιών

Πριν περάσουμε στο “ορατό” σύμπαν

  Kαι εκεί που λέμε “ορατό” είναι που σε πιάνουν και τα γέλια (ή τα κλάματα). Γιατί ναι, αυτό το αχανές που βλέπεις να παρουσιάζεται μπροστά σου σε εικόνες τόση ώρα είναι μέρος του ορατού σύμπαντος. Του κομματιού του σύμπαντος που έχουμε μπορέσει ως τώρα να παρατηρήσουμε έστω λίγο.

Ακριβής αναγωγή λοιπόν δεν μπορεί να γίνει. Αρκεί να σου πούμε ότι υπάρχουν τουλάχιστον 10 τρισεκατομμύρια πλανητικά συστήματα στο ορατό σύμπαν. Οπότε ποια γη;

Ο Μπαράκ Ομπάμα, όχι εσύ, ο Μπαράκ Ομπάμα είναι ο λεγόμενος Πλανητάρχης. Αν λοιπόν σκεφτείς πόσο εκνευριστικά ασήμαντος είναι ο Μπαράκ Ομπάμα για τους υπόλοιπους πλανήτες του ορατού σύμπαντος, πόσο ελάχιστα θα μετρούσε η ψήφος του σε ένα συμβούλιο με τα υπόλοιπα 10 τρις πλανηταρχών, θα καταλάβεις πόσο λίγο θα μετρούσε η δική μου και η δική σου ψήφος.

Το σύμπαν αδιαφορεί για τις καθημερινές μας ενέργειες, για τα μεγαλεπίβολα σχέδιά μας, για τις βαρύγδουπες δηλώσεις και τις βαρυσήμαντες πράξεις μας, για την υστεροφημία και την ματαιοδοξία μας. Το σύμπαν πράττει χωρίς εμάς.

Η συνειδητοποίηση του πόσο ασήμαντα μικροί και αδύναμοι είμαστε, μπορεί να οδηγήσει σε δύο δρόμους. Είτε να τρελαθείς πνιγόμενος μέσα στην ματαιότητα της ζωής είτε να αποφασίσεις ότι η ζωή είναι μικρή αλλά ωραία και να βουτήξεις στην πισίνα του yolo.

Η απεραντοσύνη του σύμπαντος κάνει όλες τις θεωρίες, τα δόγματα, τις θρησκείες ακόμα και τις σκέψεις μας να μοιάοζυν ανιαρές αν όχι κωμικές. Και δεν σου λέμε ότι δεν πρέπει να πιστεύεις σε κάτι.

Δεν σου λέμε να μην έχεις άποψη για το πώς δημιουργήθηκε το σύμπαν, από πού προήλθε ο άνθρωπος και πού πάει όταν πεθαίνει. Σου λέμε να το πάρεις πιο χαλαρά.

Να απλώσεις τα πόδια, να νιώσεις μικρός και ασήμαντος για το σύμπαν αλλά μεγάλος και ισχυρός για το δικό σου κοινωνικό σύμπαν, για την δική σου μικρή ζωή την οποία οφείλεις να αντιμετωπίζεις χαλαρά. Όχι για να αφήσεις το στίγμα σου στο σύμπαν. Αλλά για να αφήσεις το στίγμα σου στους άλλους ασήμαντους ανθρώπους γύρω σου.

100 εκατομμύρια κόσμοι στο Γαλαξία υποψήφιοι να φιλοξενούν ζωή

UPR Arecibo, NASA, Richard Wheeler

Αν και ο αριθμός αυτός είναι σε απόλυτη τιμή μεγάλος, ο Γαλαξίας παραμένει ένα αχανές σύνολο από άστρα, με τις αποστάσεις μεταξύ των συστημάτων με μεγάλα BCI να είναι δυσθεώρητες.

 Σύμφωνα με τους υπολογισμούς μιας διεθνούς ομάδας αστρονόμων, ο Γαλαξίας μας μπορεί να φιλοξενεί 100 εκατομμύρια πλανήτες  που έχουν τη δυνατότητα συντήρησης σύνθετων μορφών ζωής.
Οι ερευνητές επισημαίνουν πως ο ορισμός «της σύνθετης ζωής» δε συνεπάγεται νοήμονα όντα, αν και δεν το αποκλείουν, αλλά αντίθετα τη ζωής πέρα από το μικροβιακό επίπεδο.
Στο πλαίσιο αυτό παρήγαγαν την πρώτη ποσοτική εκτίμηση για τον αριθμό των κόσμων στο Γαλαξία στους οποίους θα μπορούσε να αναπτυχθεί η «σύνθετη ζωή», με τη βοήθεια μιας νέας υπολογιστικής μεθόδου που ανέπτυξαν, η οποία επεξεργάζεται δεδομένα από την παρατήρηση των 1000 περίπου εξωπλανητών που είναι γνωστοί μέχρι σήμερα.
Μέσω μίας μαθηματικής σχέσης στην οποία εισάγουν ως είσοδο στοιχεία από το φυσικό περιβάλλον των εξωπλανητών (πυκνότητα, θερμοκρασία, χημεία, απόσταση από το άστρο κτλ), οι αστρονόμοι εξήγαγαν ένα συντελεστή που ονομάζουν Δείκτη Βιολογικής Περιπλοκότητας (Biological Complexity Index -BCI).
Ο υπολογισμός αυτός έδειξε πως 1-2% των εξωπλανητών είχε ένα BCI μεγαλύτερο συγκριτικά με αυτό της Ευρώπης, του δορυφόρου του Δία που πιστεύεται πως συντηρεί έναν υπόγειο ωκεανό στον οποίο θα μπορούσε να αναπτυχθεί ζωή.
Με περίπου 10 δισεκατομμύρια άστρα στο Γαλαξία που περιβάλλονται από πλανήτες, αυτή η μέθοδος οδηγεί στην εκτίμηση των 100 εκατομμύρια κόσμων κατά ελάχιστη τιμή, που θα μπορούσαν δυνητικά να αναπτύξουν σύνθετη ζωή.
Αν και ο αριθμός αυτός είναι σε απόλυτη τιμή μεγάλος, ο Γαλαξίας παραμένει ένα αχανές σύνολο από άστρα, με τις αποστάσεις μεταξύ των συστημάτων με μεγάλα BCI να είναι δυσθεώρητες.
Για παράδειγμα, ένα από τα πιο κοντινά συστήματα στο Ηλιακό Σύστημα που είναι από τα πιο υποσχόμενα όσον αφορά στο ενδεχόμενο ανάπτυξης ζωής, το Gliese 581 με δύο πλανήτες που κατά τα φαινόμενα μπορούν να συντηρήσουν βιόσφαιρες, απέχει από τη Γη 20 έτη φωτός (περίπου 200 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα), τα οποία με τη σημερινή μας τεχνολογία θα χρειαζόμασταν εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια για να διανύσουμε.
 «Φαίνεται αρκετά απίθανο να είμαστε μόνοι μας», αναφέρουν οι ερευνητές. «Είμαστε όμως τόσο μακριά από οποιαδήποτε ζωή με τη δική μας πολυπλοκότητα, όπου μία συνάντηση με ξένες μορφές ζωής είναι σχετικά απίθανη στο προβλέψιμο μέλλον», καταλήγουν.
Η μελέτη δημοσιεύεται στο περιοδικό Challenges.