Ο Ήλιος έστειλε την πιο ισχυρή ηλιακή έκλαμψή του εδώ και 12 χρόνια

Εκρηκτική ήταν η Τετάρτη (6 Σεπτεμβρίου) για τον Ήλιο, ο οποίος έστειλε στο διάστημα δύο τεράστιες ηλιακές εκλάμψεις, από τις οποίες η δεύτερη ήταν η ισχυρότερη που έχει γεννήσει το άστρο μας εδώ και 12 χρόνια.

Οι εκλάμψεις είναι ξαφνικές εκρήξεις τεράστιας λάμψης, που λαμβάνουν χώρα κοντά σε περιοχές με έντονη μαγνητική δραστηριότητα, τις ηλιακές κηλίδες. Πρόκειται για τις πιο δυνατές εκρήξεις στο ηλιακό μας σύστημα.

Ανάλογα με την ισχύ τους, οι ηλιακές εκλάμψεις κατατάσσονται σε πέντε κατηγορίες: A, B, C, M και Χ (οι πιο ισχυρές, που έχουν και διαβαθμίσεις Χ1, Χ2, Χ3 κ.ο.κ.).

Και οι δύο νέες εκλάμψεις ανήκαν στην ανώτερη κατηγορία Χ, με την πρώτη να είναι Χ2,2 και τη δεύτερη -που ακολούθησε μετά από τρεις ώρες σύμφωνα με την Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (ΝΟΑΑ) των ΗΠΑ- να εκτιμάται ότι ήταν Χ9,3, η πιο ισχυρή από το 2005, όταν είχε καταγραφεί μια έκλαμψη Χ17. Η πιο ισχυρή που έχει ποτέ παρατηρηθεί, συνέβη το 2003 και ήταν Χ28.

Αν κάποια από αυτές τις εκλάμψεις-εκρήξεις κατευθυνθεί απευθείας προς τη Γη, μπορεί να δημιουργήσει "καταιγίδες" ακτινοβολίας στην ατμόσφαιρα του πλανήτη μας, οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα στα ραδιοσήματα και στο GPS, να παρεμβληθούν στα ηλεκτρονικά των δορυφόρων και ακόμη να δημιουργήσουν δυσλειτουργίες στα επίγεια ηλεκτρικά δίκτυα. Πράγματι, την Πέμπτη προκλήθηκαν, για περίπου μία ώρα, προβλήματα στις υψηλές ραδιοσυχνότητες που χρησιμοποιούνται στη ναυσιπλοΐα, καθώς και στις επικοινωνίες GPS.

Οι ηλιακές εκλάμψεις μπορούν επίσης να δημιουργήσουν θεαματικό σέλας στους πόλους της Γης, κάτι που πιθανώς θα συμβεί και τις επόμενες μέρες. Το ηλιακό παρατηρητήριο SOHO της NASA και της ESA κατέγραψε μια εκτίναξη στεμματικής μάζας του Ήλιου, η οποία προερχόταν από την περιοχή της μίας ηλιακής έκλαμψης. Δεν είναι πάντως ακόμη σίγουρο κατά πόσο αυτό το φορτισμένο πλάσμα σωματιδίων κατευθύνεται προς τη Γη, έτσι ώστε να προκαλέσει κάποιο εντυπωσιακό σέλας σε μία έως τρεις μέρες.

Η πρόσφατη έξαρση της δραστηριότητας του Ήλιου μάλλον εξέπληξε τους επιστήμονες, καθώς το μητρικό άστρο μας πλησιάζει το ηλιακό ελάχιστό του, στο πλαίσιο του 11ετούς κύκλου του.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

«Μετανάστες» τα πιο γρήγορα άστρα στο γαλαξία μας

Τα άστρα που κινούνται με τις μεγαλύτερες ταχύτητες στο γαλαξία μας - τόσο γρήγορα που κάποια στιγμή μπορούν ακόμη και να δραπετεύσουν από αυτόν- στην πραγματικότητα είναι «μετανάστες» από έναν πολύ μικρότερο γαλαξία, ο οποίος βρίσκεται σε τροχιά γύρω από το δικό μας. Αυτό είναι το συμπέρασμα μιας ομάδας αστρονόμων, με επικεφαλής τον Ντάγκλας Μπούμπερτ του Ινστιτούτου Αστρονομίας του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, που έκαναν ανακοίνωση σε συνέδριο αστρονόμων στη Βρετανία και σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Monthly Notices" της βρετανικής Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας.
Μέχρι σήμερα έχουν εντοπισθεί περίπου 20 τέτοια άστρα-αστραπή (hypervelocity stars), τα περισσότερα στον ουρανό του βορείου ημισφαιρίου (στον αστερισμό του Λέοντα) και ορισμένα του νοτίου (στον αστερισμό του Εξάντα). Θεωρείται όμως σίγουρο ότι υπάρχουν πολύ περισσότερα, ίσως γύρω στα 10.000. Το διαστημικό τηλεσκόπιο Gaia του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) αναμένεται να εντοπίσει κι άλλα τέτοια άστρα από το 2018 και μετά.
Οι μεγάλοι αυτοί αστρικοί «σπρίντερ», που έχουν γαλαζωπό χρώμα, προήλθαν από το Μεγάλο Μαγγελανικό Νέφος, ένα νάνο γαλαξία, με μέγεθος μόνο το ένα δέκατο του δικού μας. Αρχικά ανήκαν σε ζεύγη άστρων, το ένα σε κοντινή τροχιά γύρω από το άλλο. Όταν όμως το ένα εξερράγη ως σούπερ-νόβα, το άλλο εκτινάχθηκε μακριά με τόσο μεγάλη ταχύτητα, που μπόρεσε να δραπετεύσει από τη βαρύτητα του αρχικού του γαλαξία και να «μετακομίσει» στο δικό μας, όπου συνεχίζει να κινείται με πολύ μεγάλη ταχύτητα.
Αρχικά οι αστρονόμοι νόμιζαν ότι τα άστρα αυτά είναι «γηγενή» και έχουν εκτοξευθεί από την τεράστια μαύρη τρύπα στο κέντρο του δικού μας γαλαξία προς την περιφέρειά του. Όμως η νέα μελέτη -με τη βοήθεια προσομοιώσεων σε υπολογιστή- δείχνει ότι πρόκειται για «μετανάστες».
Το Μεγάλο Μαγγελανικό Νέφος είναι ο πιο γρήγορος από τους γειτονικούς γαλαξίες, κινούμενος γύρω από τον δικό μας με ταχύτητα 400 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο. Στην ταχύτητα αυτή έρχεται να προστεθεί η ταχύτητα διαφυγής του άστρου-φυγά, όταν ο σύντροφός του μετατρέπεται σε εκρηκτικό υπερκαινοφανή αστέρα (σούπερ-νόβα). Τότε, ο «φυγάς», σαν σφαίρα που πυροβολεί κανείς από κινούμενο τρένο-εξπρές, εκτοξεύεται στο διάστημα και καταλήγει στην αγκαλιά του δικού μας γαλαξία.
Τα μεγάλα μπλε άστρα, όπως οι εν λόγω φυγάδες-σπρίντερ, συνήθως τελειώνουν τη ζωή τους, μετά από εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια, ως πολύ πυκνά άστρα νετρονίων (πάλσαρ) ή ως μαύρες τρύπες.

Μπορείτε να δείτε την επιστημονική δημοσίευση, αντιγράφοντας στον browser σας την ακόλουθη διεύθυνση: https://doi.org/10.1093/mnras/stx848
ΑΠΕ-ΜΠΕ

Η «μεγάλη αμερικανική έκλειψη», η NASA και οι Βαβυλώνιοι

Περισσότερα από 300 εκατ. κάτοικοι των ΗΠΑ θα έχουν τη σπάνια ευκαιρία να δουν τη θεαματική ολική έκλειψη ηλίου που θα είναι ορατή  στις Ηνωμένες Πολιτείες στις 21 Αυγούστου, για πρώτη φορά μετά από τον Ιούνιο του 1918 (όταν η έκλειψη διαπέρασε τη χώρα από τη Ουάσιγκτον μέχρι τη Φλόριντα), ήτοι μετά από 99 χρόνια.

Όπως είναι φυσικό, στις ΗΠΑ επικρατεί φρενίτιδα.

Τη Δευτέρα 21 Αυγούστου, όταν η Σελήνη θα περάσει ανάμεσα στον Ήλιο και στη Γη, θα σχηματίσει σκιά πλάτους 113 χλμ. που θα κινηθεί διαγώνια ξεκινώντας από το ‘Ορεγκον (10:15 τοπική ώρα) δυτικά προς ανατολικά και θα ολοκληρωθεί στη Νότια Καρολίνα, στην άλλη άκρη της χώρας, διασχίζοντας συνολικά 14 Πολιτείες μέσα σε κάτι λιγότερο από δύο ώρες.

Επί 2  λεπτά και 40 δευτερόλεπτα, θα πέσει απόλυτο σκοτάδι και όσοι είναι στα σημεία από τα οποία θα είναι ορατή η έκλειψη, θα μπορούν να δουν στον (σκοτεινό) ουρανό αστέρια και πλανήτες, καθώς και το ηλιακό στέμμα.

«Έχω περάσει όλη μου τη ζωή ως αστρονόμος κοιτάζοντας τον ουρανό –τον Γαλαξία, τα αστέρια, τις βροχές μετεωριτών- όμως, αυτό θα είναι ό,τι πιο εντυπωσιακό έχω δει» λέει στον Guardian, ο Tyler Nordgren,  καθηγητής Φυσικής και Αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο του Redlands, ο οποίος επισημαίνει ότι το πιο αξιοθαύμαστο από όλα είναι σαφώς το αόρατο και ξαφνικά ορατό, τεράστιο ηλιακό στέμμα (στέμμα, corona, ονομάζεται το ανώτερο στρώμα της ατμόσφαιρας του Ήλιου, η θερμοκρασία του οποίου είναι 1 εκατ. βαθμοί κελσίου).

Δείτε τη συνέχεια του άρθρου

Ανακαλύφθηκαν κοντινοί, πιθανώς κατοικήσιμοι εξωπλανήτες

Τέσσερις βραχώδεις εξωπλανήτες με μέγεθος λίγο έως αρκετά μεγαλύτερο από αυτό του πλανήτη μας ανακάλυψαν αστρονόμοι γύρω από το άστρο Ταυ Κήτους (Tau Ceti), σε απόσταση μόνο 12 ετών φωτός από τη Γη. Από αυτούς, οι δύο φαίνεται ότι βρίσκονται στη «φιλόξενη» ζώνη πέριξ του άστρου τους και άρα μπορεί να διαθέτουν συνθήκες ευνοϊκές για την ανάπτυξη ζωής.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Φάμπο Φενγκ του βρετανικού Πανεπιστημίου του Χέρτφορντσάιρ, εκτιμούν ότι καθένας από τους δύο εξωπλανήτες είναι μια υπερ-Γη, δηλαδή έχει μάζα μεγαλύτερη της Γης, και βρίσκεται οριακά εντός της φιλόξενης ζώνης του μητρικού άστρου του.

Οι άλλοι δύο μικρότεροι εξωπλανήτες βρίσκονται εκτός αυτής της ζώνης, καθώς κινούνται πολύ κοντύτερα στο Ταυ Κήτους και άρα θα είναι πιο καυτοί και άνυδροι. Αν και δεν είναι κατάλληλοι για ζωή, είναι ανάμεσα στους μικρότερους εξωπλανήτες στο μέγεθος της Γης που έχουν ανιχνευθεί γύρω από ένα κοντινό άστρο σαν τον Ήλιο, έχοντας μάζες όχι μεγαλύτερες απο 1,7 φορές σε σχέση με τον πλανήτη μας.

Πριν μερικά χρόνια η ίδια ομάδα αστρονόμων είχε ανακοινώσει την πιθανή ανακάλυψη πέντε εξωπλανητών γύρω από το ίδιο άστρο. Αυτή τη φορά, μετά από νέες παρατηρήσεις με τη βοήθεια του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου στη Χιλή και του τηλεσκοπίου Κεκ στη Χαβάη, πιστεύουν ότι βρίσκονται πιο κοντά στην πραγματικότητα.

;Oμως γύρω από το σύστημα του Ταυ Κήτους υπάρχει ένας τεράστιος δακτύλιος από αστεροειδείς και κομήτες, που μπορεί να «βαμβαρδίζουν» τακτικά τους εξωπλανήτες του, καθιστώντας έτσι δύσκολη την εμφάνιση ζωής. Πάντως στο μέλλον οι επιστήμονες θα προσπαθήσουν να μελετήσουν περισσότερο το εν λόγω σύστημα μέσω τηλεσκοπίων.

Εκτός από τους εν λόγω κοντινούς εξωπλανήτες, στο παρελθόν οι αστρονόμοι έχουν εντοπίσει και άλλους πιθανώς κατάλληλους για ζωή γύρω από το πιο κοντινό στη Γη άστρο Εγγύτατο του Κενταύρου (Proxima b) σε απόσταση 4,2 ετών φωτός, καθώς και γύρω από το άστρο Trappist-1 σε απόσταση 39 ετών φωτός.

Μπορείτε να δείτε την επιστημονική προδημοσίευση, αντιγράφοντας στον browser σας τη διεύθυνση: https://arxiv.org/abs/1708.02051