- Το σέλας της Πέμπτης στην παραλία του Νορθάμπερλαντ στην ανατολική Βρετανία. Τη φωτογραφία τράβηξε ο χρήστης Ίαν Γκλέντινινγκ.
Λονδίνο
Μια
έκρηξη που καταγράφηκε στην επιφάνεια του Ήλιου την περασμένη Τρίτη
χαρίζει στους κατοίκους της Βρετανίας ένα σπάνιο υπερθέαμα, με το βόρειο
σέλας να κατεβαίνει μέχρι τα νότια της χώρας.
Πολλοί έσπευσαν το βράδυ της Πέμπτης να φωτογραφίσουν τα πολύχρωμα πέπλα, ορατά συνήθως μόνο στα γεωγραφικά πλάτη της Αρκτικής.
Το βόρειο και το νότιο σέλας δημιουργούνται από σωματίδια που πηγάζουν από τον Ήλιο, φτάνουν στην ατμόσφαιρα και διεγείρουν μόρια οξυγόνου και αζώτου. Η διέγερση του οξυγόνου δίνει πράσινες ή καφεκόκκινες λάμψεις, ανάλογα με την ενέργεια της σύγκρουσης, ενώ το άζωτο δίνει μπλε ή κόκκινες.
Η ασυνήθιστη εμφάνιση του σέλαος στη Βρετανία προκλήθηκε από μια «εκτίναξη στεμματικού υλικού», ουσιαστικά μια έκρηξη στην επιφάνεια του Ήλιου που εκτοξεύει στο Διάστημα δισεκατομμύρια τόνους σωματιδίων -ηλεκτρόνια, πρωτόνια και άλλα ιόντα.
Τα γεωγραφικά πλάτη στα οποία φτάνει το σέλας. Το μπλε
αντιστοιχεί σε χαμηλά επίπεδα γεωμαγνητικής δραστηριότητας, το κόκκινο
σε υψηλά (Πηγή: NOAA)
Η Γη έτυχε να βρεθεί στο δρόμο ενός τέτοιου πίδακα σωματιδίων που εξαπολύθηκε στις 25 Φεβρουαρίου. Σε κανονικές συνθήκες, το μαγνητικό πεδίο της Γης εκτρέπει αυτά τα σωματίδια προς τους μαγνητικούς πόλους, οπότε το σέλας εμφανίζεται μόνο στην Αρκτική και την Ανταρκτική.
To ίδιο συμβαίνει εξάλλου στους πόλους άλλων πλανητών με μαγνητικό πεδίο, όπως το σέλας στους πόλους του Κρόνου.
Αυτή τη φορά όμως ο καταιγισμός ήταν τόσο έντονος ώστε αρκετά σωματίδια κατάφεραν να φτάσουν μέχρι το γεωγραφικό πλάτος του Έσεξ στη νότια Βρετανία.
Σε ακραίες γεωμαγνητικές καταιγίδες, όπως αυτή του 1859, το σέλας μπορεί θεωρητικά να κατέβει νότια μέχρι το πλάτος της Ελλάδας, ή ακόμα και στους τροπικούς.
Δεδομένου ότι αυτή την περίοδο διανύουμε το λεγόμενο ηλιακό μέγιστο, το αποκορύφωμα στον 11ετή κύκλο αυξομείωσης της ηλιακής δραστηριότητας, μια τέτοια ασυνήθιστη διόγκωση του σέλαος θα μπορούσε να επαναληφθεί τους επόμενους μήνες.
Μέχρι σήμερα, πάντως, το ηλιακό μέγιστο του 2013-2014 ήταν ιδιαίτερα ήσυχο, ίσως το πιο ήσυχο εδώ και έναν αιώνα.
Βαγγέλης Πρατικάκης
Πολλοί έσπευσαν το βράδυ της Πέμπτης να φωτογραφίσουν τα πολύχρωμα πέπλα, ορατά συνήθως μόνο στα γεωγραφικά πλάτη της Αρκτικής.
Το βόρειο και το νότιο σέλας δημιουργούνται από σωματίδια που πηγάζουν από τον Ήλιο, φτάνουν στην ατμόσφαιρα και διεγείρουν μόρια οξυγόνου και αζώτου. Η διέγερση του οξυγόνου δίνει πράσινες ή καφεκόκκινες λάμψεις, ανάλογα με την ενέργεια της σύγκρουσης, ενώ το άζωτο δίνει μπλε ή κόκκινες.
Η ασυνήθιστη εμφάνιση του σέλαος στη Βρετανία προκλήθηκε από μια «εκτίναξη στεμματικού υλικού», ουσιαστικά μια έκρηξη στην επιφάνεια του Ήλιου που εκτοξεύει στο Διάστημα δισεκατομμύρια τόνους σωματιδίων -ηλεκτρόνια, πρωτόνια και άλλα ιόντα.
Η Γη έτυχε να βρεθεί στο δρόμο ενός τέτοιου πίδακα σωματιδίων που εξαπολύθηκε στις 25 Φεβρουαρίου. Σε κανονικές συνθήκες, το μαγνητικό πεδίο της Γης εκτρέπει αυτά τα σωματίδια προς τους μαγνητικούς πόλους, οπότε το σέλας εμφανίζεται μόνο στην Αρκτική και την Ανταρκτική.
To ίδιο συμβαίνει εξάλλου στους πόλους άλλων πλανητών με μαγνητικό πεδίο, όπως το σέλας στους πόλους του Κρόνου.
To σέλας στο νότιο πόλο του Κρόνου σε εικόνα της αποστολής Cassini (Πηγή: NASA/JPL-Caltech)
Αυτή τη φορά όμως ο καταιγισμός ήταν τόσο έντονος ώστε αρκετά σωματίδια κατάφεραν να φτάσουν μέχρι το γεωγραφικό πλάτος του Έσεξ στη νότια Βρετανία.
Σε ακραίες γεωμαγνητικές καταιγίδες, όπως αυτή του 1859, το σέλας μπορεί θεωρητικά να κατέβει νότια μέχρι το πλάτος της Ελλάδας, ή ακόμα και στους τροπικούς.
Δεδομένου ότι αυτή την περίοδο διανύουμε το λεγόμενο ηλιακό μέγιστο, το αποκορύφωμα στον 11ετή κύκλο αυξομείωσης της ηλιακής δραστηριότητας, μια τέτοια ασυνήθιστη διόγκωση του σέλαος θα μπορούσε να επαναληφθεί τους επόμενους μήνες.
Μέχρι σήμερα, πάντως, το ηλιακό μέγιστο του 2013-2014 ήταν ιδιαίτερα ήσυχο, ίσως το πιο ήσυχο εδώ και έναν αιώνα.
Βαγγέλης Πρατικάκης
Newsroom ΔΟΛ
